М.Балақаевтың алпыс жылдан астам ғұмыры қазақ тіл ғылымының тарихымен тығыз байланысты. Ол осы аралықта үзбей бастауыш, орта және жоғары мектеп оқушыларына, студенттерге, жалпы лингвист-ғалымдарға арналған оқу құралдарын, оқулықтарын, әлденеше жүз ғылыми мақалалар, бәрсыпыра монографиялық зерттеулер мен теориялық еңбектер жазды. Бұның сыртында қазақ тіл білімінде сөз тіркесі синтаксисі мен қазақ тілі мәдениеті, әдеби тіл, әдеби тілдің тарихы салаларының алғаш қалыптасуына, аяғынан тік тұруына оның жеке өзі мұрындық болды.